LENS Nicholas (1957)

Nicholas Lens werd geboren op 14 november 1957 in Ieper. Als kind leerde hij viool spelen maar eens in de muziekschool koos hij voor trompet en contrabas. Hij zette die studies verder op het Koninklijk Conservatorium Brussel. Nog tijdens zijn opleiding begon hij met professioneel componeren voor theater, film en televisie. Na zijn opleiding stond Nicholas Lens voor een moeilijke keuze: een carrière als beroepsmuzikant of de onzekere levensweg van een autodidactisch componist. Hij koos voor het laatste. Naast muziek zijn avontuurlijke reizen zijn grote passie. Zijn muzikaal – en recent ook visueel – oeuvre getuigt hiervan. Invloeden uit vele culturen zijn onweerlegbaar. Verder is hij ook gefascineerd door het samengaan van verschillende kunstvormen. In dit opzicht vormt het muziektheater voor hem de meest volledige kunstvorm, omdat alle mogelijke theatrale middelen om een idee uit te werken hierin aan bod kunnen komen. In 1994 kende Nicholas Lens zijn internationale doorbraak met het werk Flamma Flamma – The Fire Requiem (1994). Dit muziektheaterstuk vormt het eerste deel van de trilogie The Accacha Chronicles (1994, 1999, 2005).

 

Werkbespreking

Het werk van Nicholas Lens wordt gekenmerkt door 3 fascinaties van hem: muziektheater, vreemde culturen en het hand in hand gaan van verschillende kunstvormen. Deze 3 aspecten vinden we terug in het meesterwerk van zijn oeuvre: The Accacha Chronicles. In deze trilogie besluiten 6 excentrieke goden (Flammarius/Aquarius, Maramnan, Luna-Serena, Stoycé, Ismaïl en Cypher) om de aarde te bezoeken, in totaal 3 keer. Eens daar ontdekken zij een grote fascinatie voor de gedragingen van de stervelingen, meerbepaald voor die gevoelens en gedragingen die gepaard gaan met dood, geboorte en liefde. De goden worden muzikaal vertolkt door 6 operastemmen. Daarnaast maakt Lens ook gebruik van 2 spreekstemmen. Deze personages (Lecka en Pecka) nemen dood, geboorte en liefde helemaal niet serieus, zij spotten met de enorme fascinatie van de goden ervoor. In het eerste deel van de trilogie, Flamma Flamma – The Fire Requiem (1994) aanbidden de goden het vuur als een metafoor voor de menselijke passie.

Het licht, de warmte en de passie van het vuur verwijzen op hun beurt naar de vergankelijkheid van het leven. Hierdoor wordt het geheel een theatraal requiem. Bij het tot stand brengen van dit requiem greep Nicholas Lens niet terug naar de Westerse traditie. Hij opteerde voor invloeden uit niet-Europese culturen. Zo zijn er bijvoorbeeld verwijzingen naar een begrafenisrite in Papua Nieuw Guinea en vooral naar de manier waarop de dood daar wordt beschouwd als essentieel voor het leven.

Flamma Flamma – The Fire Requiem (1994) kan beschouwd worden als een theatraal werk waarin vele contrasten tegen elkaar worden uitgespeeld: de geschoolde klassieke solisten tegenover de ruwe spreekstemmen, de vele stijlverschillen en de totaal verschillende manier van omgaan met de dood in Westerse culturen en de meer primitieve culturen, die als inspiratiebron dienden. Het libretto voor dit eerste deel werd geschreven door Herman Portocarero. Terra Terra – The Aquarius Era (1999) vormt het tweede deel van de trilogie. Hierin dalen de goden andermaal af naar de aarde. Deze keer wordt hun fascinatie voor de geboorte uitgewerkt. Zij aanbidden het water als de bron van puurheid van de mensen. Ook de ervaring van hergeboorte zien zij in het water gevat. Het aanbidden van natuurelementen als metafoor voor menselijke waarden doet opnieuw denken aan niet-Europese culturen.

Het laatste deel van The Accacha Chronicles is getiteld Amor Aeternus – Hymns of Love (2005). In dit werk gaat de fascinatie van de goden uit naar de liefde en al haar facetten. Dit laatste deel is het einde van de zoektocht. Na de Eeuwige Liefde is er niets meer. Zij houdt nergens rekening mee, zij bestaat alleen op zich. Veel meer dan de dood is zij het eeuwige einde. Muzikaal gezien is er ook een evolutie merkbaar. In dit laatste deel stapt de componist verder weg van de tonaliteit, die in de eerdere delen wel herkenbaar is. Het verder weg evolueren van de tonaliteit is een lijn die niet alleen in deze trilogie merkbaar is. Vroegere werken van Lens, zoals Flamma Flamma – The Fire Requiem, zijn sterk beïnvloed door songstructuren en –technieken die ook in etnische- en popmuziek worden gebruikt. Door de verdere evolutie naar atonaliteit en meer complexe ritmiek zijn deze structuren niet langer aanwezig. The Puppet Designer (2005), een opdrachtwerk voor de Joodse gemeenschap ter herdenking van de concentratiekampen, was een eerste aanzet om het pad van de tonaliteit te verlaten in de richting van hedendaags muziektheater.

De muziek is vrij van strikte structuren en gebaseerd op de door Lens geschreven tekst – later in het Yddisch vertaald. Op vraag van het orkest diende Lens ervoor te zorgen dat het werk uitgevoerd kon worden zonder dirigent, waardoor de aandacht van de componist uitging naar kamermuziektechnieken en de synchroniciteit van het orkest en de solist. De compositie wordt gedomineerd door de baritonsolist die alle tempi bepaalt en het werk stuurt in de richting van zijn interpretatie.

Met de muziek uit het eerste en het laatste deel van The Accacha Chronicles zijn 2 kortfilms gemaakt. De eerste is getiteld Flamma Flamma (1995) en werd geregisseerd door Jan Bultheel. Love is the only master I’ll serve (2006) werd geregisseerd door Nicholas Lens zelf en verwerkt de muziek van Amor Aeternus – Hymns of Love (2005). De muziek uit zijn liedboek Orrori Dell’ Amore (1995) werd gebruikt als soundtrack voor twee kortfilms. De eerste, Marie Antoinette is not dead (1996), werd geschreven en geregisseerd door Imra Achten. Orrori Dell’ Amore (1996) is een kortfilm geschreven door Nicholas Lens zelf en in regie van Isabelle Desprechins.

 

Werklijst

Muziektheater: The Accacha Chronicles (trilogie) voor sopraan, tenor, contratenor, mezzosopraan, bariton, bas, mannelijk acteur, klein koor, gemengd koor en kamerorkest, deel 1: Flamma Flamma – The Fire Requiem (1994), deel 2: Terra Terra – The Aquarius Era (1999), deel 3: Amor Aeternus – Hymns of Love (2005); Slow Man (in productie); Ame Nue (in productie)

Kamermuziek: Orrori Dell’ Amore liedboek voor sopraan, bariton, contratenor en kamerorkest (1995), bevat o.a. Was hast du mit meinem Herz getan? voor coloratuursopraan; The Puppet Designer voor bariton en kamerorkest (2005) (werktitel: Ikh bin keyn eydes nit gevezn); Wired voor harp en sopraan (2006); Naked Soul, a 3-o 4 4 women (2007)

Film: Orrori Dell’ Amore (1995) in Marie Antoinette is not dead (1996); Flamma Flamma (1994) in Flamma Flamma (1994); Amor Aeternus (2005) in Love is the only master I’ll serve (2006); The sorrow of Serena (in productie)

 

Discografie

– ORRORI DELL’ AMORE, Sony Classical SK 62016, 1995
– FLAMMA FLAMMA – THE FIRE REQUIEM, Sony/Bmg 74321 697172, 1994
– TERRA TERRA – THE AQUARIUS ERA, Sony/Bmg 74321 697182, 1999
– AMOR AETERNUS – HYMNS OF LOVE, Sony/Bmg 82876 66238 2, 2005
– THE ACCACHA CRONICLES, Sony/Bmg Classics 82876 66239 2, 2005

 

Uitgever

Schott Musikverlag International

 

 

©MATRIX
Teksten Anna Van Laethem
Laatste aanpassingen: 2007