BRAL Filip (1966)
Dirigent en componist Filip Bral werd op 22 januari 1966 geboren te Kortrijk. Hij genoot zijn professionele studies aan het Lemmensinstituut, waar hij onder meer de diploma’s voor hoorn, fuga en orkestdirectie behaalde bij respectievelijk Piet Dombrecht, Christian Vereecke en Edmond Saveniers. Bij componist Luc Van Hove volgde hij eveneens lessen. Filip Bral vervolmaakte zich als dirigent aan de Musikhochschule in Wenen bij de befaamde orkestleiders Karl Österreicher en Leopold Hager. In 1993-94 was hij postgraduate conductor aan de Guildhall School of Music and Drama in Londen.
Filip Bral kan nu al terugblikken op een succesvolle dirigentencarrière. In 1996 dirigeerde hij als finalist van het Tanglewood Music Center het Boston Symphony Orchestra en werd hij door Seiji Ozawa uitgenodigd om er samen te werken met andere illustere dirigenten zoals onder meer Bernard Haitink, Reinbert de Leeuw, Gustav Meier en Robert Spano. Bral verzorgde opnames voor de Vlaamse Radio en Televisie en leidde ook verscheidene operaproducties. Sinds 1996 werkt hij regelmatig als assistent voor de Koninklijke Muntschouwburg en de Vlaamse Opera. In 2000 nam Filip Bral de muzikale leiding van de miniatuuropera Brundibár van Hans Krasá op zich in een regie van Tine Buyse, uitgevoerd in De Munt.
In maart 2001 werd zijn muzikaal sprookje Luna van de boom, een compositie voor verteller en kamermuziekensemble dat in samenwerking met auteur Bart Moeyaert en illustrator Gerda Dendooven tot stand kwam, bekroond met de Gouden Uil Jeugdliteratuurprijs. Luna van de boom toerde de afgelopen jaren uitgebreid in binnen- en buitenland en was in april 2005 drie weken lang te gast op Broadway. In het seizoen 2005-2006 reist Luna van de boom voor de tweede keer naar Barcelona. Het muzikale beeldverhaal Mijn hart is een pinguïn (2002) in een regie van Willem de Coster kwam tot stand in het kader van het Cultuur 2000 Programma van de EU en in samenwerking met Kulturhuset (Stockholm), Szene Bunte Wähne (Wenen), Teatralia (Madrid) en Stichting Kamermuziek Amsterdam.
Voorgaande producties kaderen in het concept van Kunstenhuis Pantalone, die als organisatie voor muziektheater en als uitgeverij streeft naar een poëtische synergie tussen muziek, woord en beeld. Pantalone verenigt kunstenaars uit verschillende disciplines in creaties die vele vormen kunnen aannemen; van een muzikaal prentenboek tot een multimediale kinderopera of een beeldend concert. Rode draad is de muziek van waaruit Pantalone een wereld vol poëzie, kleur, vorm, beweging en spel wil oproepen, een wereld die zowel kinderen als volwassenen kan beroeren. Door gehoor en gevoel bij kinderen aan te wakkeren wil Pantalone een fundament leggen voor de toekomst. Filip Bral vervult de artistieke leiding van Pantalone en is er eveneens werkzaam als dirigent, componist en arrangeur. Hij zorgde in Maandag (2005), een konijnenballet over kleine daden en grote zorgen, voor het muzikaal concept: een integratie van muziek van Shostakovich, Kreisler, Pärt, Britten, Piazzolla, Ravel, Stravinsky en Cage met eigen compositorische arbeid. MaanDag ontvouwt zich als een bewegend prentenboek, energiek en poëtisch, lichtvoetig en filosofisch, als ware het een toonbeeld van de harmonieuze verhouding tussen muziek, woord en beeld. Mozart Onvoltooid (2006) in een regie van Darren Ross is een multimediale kinderopera, met muziek uit o.m. Zaïde, Die Entführung aus dem Serail, Le Nozze di Figaro en Così fan tutte, uitgevoerd door 3 solisten (tenor, sopraan, bas) en een orkest van 10 musici, onder leiding van Filip Bral. Deze productie kwam er op uitnodiging van het Weense Mozartjaar 2006 en in coproductie met de Koninklijke Muntschouwburg en Dschungel Wien.
Werkbespreking
De composities van Filip Bral kaderen in een breder opzet, waarin hij beeld, woord en hedendaagse muziek met elkaar wil verweven in muziektheatervoorstellingen voor jong en oud. De muziek van Filip Bral is dus niet alleen een klankrijke schildering van lieftallige sprookjes, maar bevat eveneens een didactische intentie, met name een interessante initiatie aanbieden voor kinderen in de wondere wereld van de hedendaagse muziek. Deze intentie vertaalt zich stilistisch in een eerder klassiek aandoende muzikale taal die het spreekritme volgt en verfijnt en die beelden muzikaal verwoordt met spitsvondige muzikale effecten, die het experimentalisme van het hedendaagse klankidioom verraden.
Luna van de boom (2002) is een muzikaal prentenboek voor kinderen en volwassenen. Filip Bral ontdekte bij toeval het Slowaakse sprookje Berona en raakte er zo door gefascineerd dat hij het meteen op muziek wilde zetten.
Jeugdliteratuurauteur Bart Moeyaert zette het verhaal naar zijn hand en maakte er een hervertelling van, in zijn eigen onmiskenbare stijl met opvallend veel oog voor originele, grappige en repetitieve sprookjesformules. Het ritmische taalgebruik sluit uitermate goed aan bij de muzikale verklanking van Filip Bral. De combinatie van muziek en verhaal resulteert in een sprookjesachtige, expressieve en meeslepende muzikale vertelling met fijne details en een mysterieuze ondertoon. Voor elk personage zocht Filip Bral naar een aangepast coloriet en naar thema’s die de karaktereigenschappen muzikaal verwoorden. Zo krijgt de jongste prins een melancholische altviool- en cellomelodie mee en weet hij het geheim van de boom met de gouden appels te ontsluieren met lieflijke melodieën op zijn wilgenfluitje, orpheus-gewijs begeleid door het nostalgische harpcoloriet. Het mysterieuze meisje Luna weerklinkt in al haar betovering in een hoog, haast schimmig register en in een fragiele klankkleur, in het hoogste register van de viool. Bij de braspartijen van de hoogmoedige oudste broers laat Bral een herkenbare kindermelodie horen om het grootse feest van kaas en wijn te schetsen. Deze uitbundigheid wordt dan gedwarsboomd door schrille dissonante klanken die vreselijke stormen en ijzige windstoten weergeven. Het sprookje eindigt in een lieflijke kinderkoorpassage, unisono en diatonisch, om de obligate ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’ weer te geven. Filip Bral maakt eveneens gebruik van een reminiscentiemotief (cis-gis-a-gis) dat door de piano, de harp, de vibrafoon of strijkinstrumenten wordt aangegeven telkens als de toehorende kinderen een bladzijde mogen draaien van het kleurige prentenboek.
Werklijst
Werken voor jeugdtheater: Luna van de boom (2000); Mijn hart is een pinguïn (2002); Dag maan (2005)
Discografie
– Luna van de boom (2000), uitgegeven bij Pantalone
– Mijn hart is een pinguïn (2003), uitgegeven bij Pantalone
– Dag Maan (2006), uitgegeven bij Pantalone
Uitgever
©MATRIX
Teksten van Gudrun Dewilde
Laatste aanpassingen: 2006
