DE PILLECYN Jurgen (1965)

Jurgen De Pillecyn werd op 20 januari 1965 geboren te Hamme. Aan de muziekacademies van Hamme en Leuven volgde hij piano, slagwerk en harmonie. In 1982 startte hij met een opleiding musicologie aan de Katholieke Universiteit Leuven, waarvoor hij in 1986 de graad van Licentiaat behaalde met de grootste onderscheiding. Zijn thesis handelde over de invloed van Robert Schumanns werk op de muziek van Johannes Brahms. In 1986 – nog tijdens zijn universitaire studies – vatte hij zijn opleiding aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel aan. Eerst studeerde hij Muziektheorie en Schriftuur, onder meer Contrapunt en Fuga, waarvoor hij in 1989 een eerste prijs behaalde. Vanaf dat moment begon hij te componeren.

Hij bekwaamde zich ook in de orkestratie en analyse. In 2000 studeerde hij af met de grootste onderscheiding in de klas van Rafaël D’Haene. Sindsdien componeerde hij voor diverse bezettingen. Onder zijn werken zien we composities voor piano, orgelwerken, vocale werken, kamermuziek en symfonische werken. De Pillecyn componeerde regelmatig opdrachtwerken, onder andere voor de Nationale Muziekwedstrijd Axion Classics, de Internationale Wedstrijd voor Saxofoon van Dinant en voor de Vlaamse Gemeenschap. Jurgen De Pillecyn is sinds 1989 als docent verbonden aan het Koninklijk Conservatorium Brussel. Hij is tevens leraar aan de stedelijke muziekacademie van Schaarbeek. Hij is ook lid van het Robert Schumann Gesellschaft te Düsseldorf.

Werkbespreking

Het werk van Jurgen De Pillecyn vertoont een sterk band met de traditionele compositiemethodes. Zo schrijft hij vooral voor gestandaardiseerde bezettingen zoals strijkkwartet, solo-instrument of stem met pianobegeleiding, symfonisch orkest en pianotrio. Nieuwe speeltechnieken komen zelden voor en de partituren zijn uitgevoerd in traditionele muzieknotatie. De Pillecyn kan ook geplaatst worden binnen de traditie van het klassieke thematische denken. Hij gebruikt immers in de eerste plaats de verwerking van thematisch materiaal als eenheidsscheppend en structurerend element binnen zijn composities. Een mooi voorbeeld hiervan is het orgelwerk Per gli laudesi, dat volledig gebaseerd is op twee contrasterende hoofdthema’s en twee neventhema’s.

Melodie en harmonie ontstaan bij Jurgen De Pillecyn vanuit improvisatie aan de piano. Het harmonische kader waarin zijn werk zich afspeelt, is echter niet tonaal. Een specifiek toonordeningssysteem gebruikt hij niet, daar hij dit als een beperking ervaart. Zijn harmonische taal kan dan ook het best als vrij-atonaal omschreven worden. Wat dit betreft, vindt hij zijn werk het best aansluiten bij de muziek van de Poolse componist Karol Szymanowsky en de Fransman Henri Dutilleux. Harde samenklanken worden wel bewust vermeden, dit vanuit de overtuiging dat muziek het publiek toch dient te behagen en interessant moet zijn voor zowel “Kenner” als “Liebhaber”. Net zoals met thematisch materiaal, creëert De Pillecyn ook samenhang in het harmonische fundament van zijn composities. Dit doet hij ondermeer door akkoorden of samenklanken doorheen een compositie structureel te gebruiken en ze te laten terugkeren in verschillende liggingen. Soms gebruikt hij modale toonordeningssystemen. In Preludio per gli laudesi, bijvoorbeeld, vormt volgende modus de harmonische basis van het werk: do#-re-mi-fa-sol-la-si-do#.

Als docent schriftuur geeft Jurgen De Pillecyn ook contrapunt een belangrijke plaats in zijn werk. Hij gaat zelfs expliciet naar contrapunt op zoek als tegengewicht voor zijn toch zeer thematische en harmonisch opgevatte klankwereld. Dit wordt geïllustreerd door het symfonische werk Livre d’heures, waarin na een zeer meldodisch-thematisch opgevat eerste deel, een contrapuntisch tweede deel volgt. Ook in het orgelwerk Preludio Per gli laudesi uit 2001 is het contrapunt zeer nadrukkelijk aanwezig.

Bij De Pillecyn vormt een literaire inspiratiebron vaak het uitgangspunt van het compositieproces. Volledig abstract-strucureel werken is niet aan deze componist besteed. Zijn literaire interesse werd vooral gevoed door het feit dat zijn grootoom, Filip De Pillecyn, een Vlaams schrijver was en hij al vroeg goed vertrouwd werd met diens werk en dat van andere Vlaamse schrijvers zoals Karel Van De Woestijne.

Sfeerschepping en karaktertekening zijn dan ook gangbare expressietechnieken in zijn werk. Natuurlijk is hier ook de invloed van Robert Schumann, een van De Pillecyns grootste voorbeelden, van belang. Echt “verhalend” kan zijn muziek echter niet genoemd worden. Het is eerder de bedoeling om een bepaalde, literair geïnspireerde sfeer te creëren. Zo tracht hij bijvoorbeeld in Wintermuggen voor sopraan, klarinet en piano op tekst van Guido Gezelle, in de pianopartij de sfeer van een besneeuwd winterlandschap op te roepen. Ook de titels die hij aan zijn werken geeft zijn in dit opzicht veelzeggend. Het Tweede Strijkkwartet, Les lumières du délire, bijvoorbeeld bestaat uit negen secties die allemaal een sfeerscheppende titel meekrijgen. Zo wordt de tweede sectie bijvoorbeeld aangeduid met “Verlatenheid … Lontananza” en de zesde met “Droom en gelatenheid…intimo”. Een ander werk waarin deze link nadrukkelijk aanwezig is, is Athena Parthenos.

Werklijst

Kamermuziek: Trio voor viool, cello en piano (1995); Sonatine voor piano (1996); Pittoresque voor fluit en piano (1997); Strijkkwartet nr. 1 (1998); Athena Parthenos voor fluit en piano (2001); Strijkkwartet nr. 2 “ Les lumières du délire” (2003); D’un jardin secret voor viool en piano (2004)

Liederen: Twee liederen op tekst van Karel Van de Woestijne (1989); Wintermuggen, sopraan, klarinet, piano, op tekst van Guido Gezelle (1999); Stille zangen, op tekst van Karel Van de Woestijne (2001)

Orgelwerken: Suoni ostinati, orgel en trompet (1996); Preludio per gi Laudesi (2001)

Symfonische werken: Temperamenti (3 dln.) (2000); Livre d’heures, symfonische impressies naar Masereel (2002)