VANDER SANDEN Yvan (1972)

Yvan Vander Sanden werd op 9 augustus 1972 geboren in het Limburgse Neerpelt. Na het beëindigen van zijn opleiding muziektheorie bij Kurt Bikkembergs aan het Lemmensinstituut te Leuven in 1996, verdiepte Vander Sanden zich gedurende acht jaar in de informatica en ging hij aan de slag als docent muziek, esthetica en ICT aan diverse middelbare scholen doorheen België. In 2004 startte hij een opleiding compositie bij Godfried Willem-Raes aan het Koninklijk Conservatorium Gent.

Vander Sanden heeft een achtergrond binnen het domein van de hedendaagse koormuziek, zowel als zanger en als dirigent. Van 2001 tot 2010 leidde hij het Vocaal Ensemble Markant, een Leuvens koor dat zowel hedendaagse composities als Renaissancemuziek brengt. Desalniettemin focust zijn artistieke carrière zich vooral rondom het uitwerken van elektronische- en computergegenereerde muziekprojecten.

Na zijn loopbaan als administratief leider bij Stichting Logos (2008 – 2010) ging Vander Sanden aan de slag als freelance muzikant, componist en softwareontwikkelaar. Zijn meest grootschalige project tot nu toe is de ontwikkeling van Attr-X, een driedimensioneel online multiplayer spel waarbij de gebruiker terechtkomt in een interactieve klankwereld, waarin hij kan experimenteren met het bouwen van soundscapes. Vander Sanden beschouwt Attr-X dan ook als een logische volgende stap in zijn werk als componist van elektronische muziek.

 

Werkbespreking

Ondanks een al vrij indrukwekkende werklijst is het oeuvre van experimentalist Yvan Vander Sanden nog steeds volop in ontwikkeling. Zijn artistieke output kan dan ook vrij gemakkelijk in drie chronologisch opeenvolgende werkdomeinen worden opgedeeld, hoewel verschillende karakteristieken ook als een rode draad doorheen zijn volledige oeuvre terugkomen.

Reeds van jongs af aan staat de componist zowel als zanger, als componist en als dirigent in nauw contact met de hedendaagse koormuziek. Tijdens de studieperiode bij Kurt Bikkembergs bleef deze jeugdliefde pertinent aanwezig. De vroege koorwerken van Vander Sanden worden gekenmerkt door het werken met een vrij beperkt aantal muzikale ideeën; een uitgangspunt dat ook binnen zijn latere werk nog een belangrijke rol zou spelen. Dit minimalistische principe staat centraal in onder meer Boycot (2004): een humoristisch anti-kapitalistisch werk naar een gedicht van de Leuvense poëet Didi de Paris, waarin de componist het beperkte muzikale materiaal aan een gradueel veranderingsproces onderwerpt. Net zoals in Lied 1 (2005) laat Vander Sanden de zangers in Boycot de nadruk plaatsen op de klinkers van de tekst. Dit sterk persoonlijke concept van tekstbehandeling resulteert dan ook telkens in een vrij uniek klankbeeld.

Vander Sanden won reeds diverse prijzen met zijn composities voor koor, zoals onder meer de compositiewedstrijd van het Festival van Vlaanderen Vlaams-Brabant (2005) met 4 en de Euprint koorwedstrijd (2005) met Boycot. Later schreef hij ook een aantal opdrachtwerken, zoals bijvoorbeeld het ludieke For Chester Greenwood (2011). De basis van dit werk is opnieuw vrij beperkt aan muzikaal materiaal: het koor zingt een open kwint en steekt ondertussen oordopjes in, waardoor zich geleidelijk een enorm microtonaal clusterakkoord vormt. Cruciaal bij de uitvoering van dit werk is dat het publiek de woordelijke partituur meeleest, waarin exact staat uitgelegd welk proces er zich zal voltrekken. Ook dit is een rode draad doorheen Vander Sandens oeuvre: vaak omvatten zijn composities een visueel proces dat de toeschouwer helpt in het begrijpen van de klankervaring.

Gedurende zijn opleiding informatica en zijn functie als administratief leider bij Logos Foundation verdween het componeren voor koor echter grotendeels op de achtergrond en kwam de klemtoon binnen Vander Sandens artistieke output te liggen op het ontwikkelen van compositiesoftware en computermuziek. Het werken met algoritmische processen werd daarbij een fundamentele pijler. In deze periode begon Vander Sanden ook te schrijven voor het robotorkest van de Logos Foundation: een verzameling van sensorisch activeerbare robotinstrumenten. Het componeren voor mechanische instrumenten bracht echter niet alleen qua tempo en virtuositeit een aantal nieuwe mogelijkheden met zich mee, maar maakte voor Vander Sanden ook het denken in termen van de uitvoerder overbodig. Elk aspect van de muziek kon voortaan exact door de componist worden bepaald, waaronder ook elementen zoals timing en dynamiek. In Hyperfolly (2010) bijvoorbeeld, koppelt Vander Sanden de robots aan een eigenhandig gemanipuleerde Akai APC-40 console. Acht verschillende robots worden hierbij aan een individueel inputkanaal gekoppeld, waarmee telkens de contour van de melodie wordt aangegeven. Hoewel de globale structuur van het werk alsook een beperkt reservoir met ritmische figuren vooraf werden vastgelegd, speelt het toevalselement dus een belangrijke rol in dit werk.

Het toeval staat ook in grote mate centraal in Attr-X (2010-heden); Vander Sandens meest grootschalige project rond computermuziek tot nu toe. Hoewel Attr-X in essentie een online multiplayer spel is, beschouwt Vander Sanden dit ook als één van zijn composities. Net zoals binnen een groot aantal andere composities zoals onder meer Burn! (2008) of Hyperfolly, werd ook voor het componeren van Attr-X eerst een klankreservoir ontwikkeld via algoritmische computerprocessen. Door de interactieve spelvorm komen de muzikale vrijheid en beslissingen binnen Attr-X echter bij de luisteraar te liggen, die dan op een bepaalde manier ook meteen wordt gepromoveerd tot uitvoerder. Naast het ontwikkelen van nieuwe bestaansvormen voor muziek op basis van technologie en elektronica, wil Vander Sanden met Attr-X ook een digitaal platform creëren, dat de nieuwe muziek toegankelijk maakt voor een groter publiek. Zo zijn er onder meer plannen om binnen de digitale wereld van Attr-X kleine online concertzaaltjes in te planten, waar de bezoeker zal kunnen kennismaken met muziek van onder meer Stefan Prins en Daan Janssens.

Het balanceren op de rand van technologie en muziek en het ontwikkelen van nieuwsoortige bestaansvormen van muziek zijn met andere woorden de centrale kenmerken binnen Vander Sandens recentere artistieke output. Zo staat in de toekomst onder meer een project rond smartphones op het programma, waarbij de klankervaring algoritmisch zal worden bepaald op basis van de locatie of bezigheid van de luisteraar.

 

Werklijst

Arrangementen: Skip XXI (2008) voor het Logos Foundation robotorkest: arrangement van Skip XXI door Peter Vermeersch; Gloria (2009) voor het Logos Foundation robotorkest: arrangement van het Gloria uit de Messe de Nostre Dame van Guillaume de Machaut

Elektronische muziek: 3 Electronic Pieces (2006); Fuge 8 (2006) voor vier luidsprekers; How small a thought it takes to fill a whole life (2006); Departed (2006); In F (2007); Glass Studies (2008); EX:X (2009); The World is the Message (2009); Bad Poetry (2009); X-Wander (2009); MnM Concert Remix (2009); Attr-X (2010-heden)

Kamermuziek: Variations for strings (2004) voor strijkorkest; Scaled Memory (2005) voor cello en live electronics

Muziek voor het Logos Foundation robotorkest: Composition 34 (2005, herwerkt 2006) voor robotorkest; En vie. Une fois. (2009) voor spreekstem, percussie en robotorkest, naar tekst van Vincent Tholomé; Abstract 9 (2008) voor ; Burn! (2008) voor robotorkest; No good fish goes anywhere without a porpoise (2008) voor robotorkest, in samenwerking met Moniek Darge; a -> Ozzz (2009) voor ; Old Hat – Notification (2009) voor ; Nineish (2009) voor robotorkest; Kar & Snorn in France (2009) voor en ; Colonial March 2.0 (2009) voor ; Hyperfolly (2010) voor robotorkest; Prepaid Effectz (2010) voor robotorkest; Prelude and Fuge (2010)

Muziektheater: Deceit, -sire (2007) voor drie zangers, elektronische gitaar, cello, (midi-)orgel en laptop

Vocale muziek: Wide White Water (2003) voor zes stemmen; Boycot (2004) voor gemengd koor (S/A/T/B); Lovesong (2004) voor achtstemmig gemengd koor; Elementen (2004) voor gemengd koor (S/A/T/B); Time Piece (2005) voor gemengd koor (S/A/T/B); The GPL (2005) voor achtstemmig gemengd koor; 4 (2005) voor achtstemmig gemengd koor; Lied 1 (2005) voor solozanger; dEUS? (2006), voor gemengd koor en strijkorkest; Wod (2006) voor sopraan solo; June 12, 1923 (2006), voor gemengd koor (S/A/T/B); Darkness (2007) voor gemengd koor, vocale solist en orgel; 2 days in a life (2007) voor gemengd koor (S/A/T/B); Analysis of Concept (2008) voor gemengd koor (S/A/T/B) en live electronics, in opdracht van de Capella di Voce; For Chester Greenwood (2011) voor gemengd koor, in opdracht van Koor & Stem

 

Discografie

– Boycot, op DE NIEUWE OOGST, (Capella di Voce, o.l.v. Kurt Bikkembergs), Euprint, 2005.
Colonial March, op LONELY ROBOTS, (Godfried-Willem Raes en Kristof Lauwers), Logos Foundation, 2010.
Kar en Snorn, op LONELY ROBOTS, (Godfried-Willem Raes en Kristof Lauwers), Logos Foundation, 2010.
2 days in a life, op DE NIEUWE OOGST, (Capella di Voce, o.l.v. Kurt Bikkembergs), Euprint, 2007.

 

Uitgever

Euprint
Young Music

 

Links

Attr-X
Yvan Vander Sanden op SoundCloud

 

 

© MATRIX
Teksten van Christine Dysers
Laatste aanpassingen: 2012